Lejyoner hastalığı, Legionella pneumophila bakterisinin neden olduğu ciddi bir akciğer enfeksiyonudur. Hastalık insandan insana bulaşmaz; bakteri içeren su buharı ve aerosollerin solunmasıyla yayılır. En yaygın bulaş kaynakları duş başlıkları, sıcak ve soğuk su sistemleri, soğutma kuleleri, SPA ve jakuzi alanlarıdır.
Türkiye’de Lejyoner Hastalığı Riski
Türkiye’de turizm yoğunluğu, büyük su tesisatları ve uluslararası seyahat trafiği sebebiyle Lejyoner hastalığı önemli bir halk sağlığı konusudur. 1996 yılından bu yana hastalık “Lejyoner Hastalığı Kontrol Programı” kapsamında izlenmekte ve riskli tesisler için çeşitli önlemler zorunlu tutulmaktadır.
Risk Faktörleri
Lejyoner hastalığı için risk taşıyan gruplar:
- 50 yaş üstü olmak
- Erkek olmak
- Sigara içmek
- Kronik akciğer hastalığı bulunması
- Bağışıklık sisteminin zayıf olması
- Alkol bağımlılığı
- Diyabet, kanser, organ nakli gibi hastalıklar
- Bakımsız veya eski su tesisatına maruz kalmak
Legionella Bakterisinin Görüldüğü Ortamlar
- Sıcak su tankları ve sıcak su sistemleri
- 20°C üzerindeki soğuk su tesisatları
- Soğutma kuleleri ve evaporatif soğutucular
- SPA, jakuzi ve termal havuzlar
- Dekoratif havuzlar ve fıskiyeler
- Hastanelerde solunum tedavi ekipmanları
- Diş ünitelerinin su hatları
- Göz yıkama muslukları ve yangın sprinker sistemleri
Bulaşma Yolları
Legionella iki ana yolla bulaşır:
1. Aerosollerin Solunması
- Duş başlıklarından çıkan küçük su zerrecikleri
- Soğutma kulelerinden yayılan aerosoller
- Spa, jakuzi ve kaplıcalardan yükselen buhar
- Nemlendirici ve sisleme cihazları
2. Aspirasyon
Legionella içeren suyun yanlışlıkla soluk borusuna kaçması sonucu enfeksiyon gelişebilir.
Bulaşma Kaynaklarının Yaygın Olduğu Alanlar
- Oteller
- Hastaneler
- AVM ve restoranlar
- Spor salonları
- Kamp alanları
- Fabrikalar ve endüstriyel tesisler
- SPA ve termal merkezler
- Gemi ve havalandırma sistemleri
Tesislerde Alınması Gereken Rutin Önlemler
- Legionella konusunda eğitimli bir sorumlunun görevlendirilmesi
- Sıcak su tanklarının 3 ayda bir; soğuk su tanklarının 6 ayda bir temizlenip dezenfekte edilmesi
- Sıcak su tanklarında suyun en az 60°C sıcaklıkta tutulması
- Musluklardan akan suyun 1 dakika içinde 50–60°C’ye ulaşmasının sağlanması
- Kullanılmayan boru hatlarının ve ölü noktaların tamamen kaldırılması
- Boş kalan odalardaki musluk ve duşların her gün 3–5 dakika akıtılması
- Duş başlıklarının düzenli olarak kireçten arındırılması
- Soğutma kulelerinin yılda en az iki kez mekanik temizliği
- Kalorifer ve tesisat sistemlerinin yılda bir dezenfekte edilmesi
Tesis Yeniden Açılmadan Önce Yapılması Gerekenler
- Sıcak su sisteminin sıcaklığının 70°C’ye çıkarılması ve 24 saat bu seviyede tutulması
- Tüm muslukların 5–10 dakika boyunca çalıştırılması
- Sistem genelinde hiperklorinasyon uygulanması (en az 3 ppm)
- Duş başlıklarının sökülüp temizlenmesi
- Soğutma kulelerinin tamamen boşaltılıp dezenfekte edilmesi
Su Numunesi Analizi
Legionella riskinin kontrol altına alınabilmesi için tesislerde düzenli olarak aylık su numunesi analizleri yapılmalı ve biyosid uygulamaları kesintisiz sürdürülmelidir.
Sonuç
Lejyoner hastalığı, geniş su tesisatlarının bulunduğu oteller, hastaneler ve SPA merkezleri için ciddi bir sağlık riskidir. Düzenli bakım, sıcaklık kontrolü, su analizleri ve doğru dezenfeksiyon uygulamaları hem yasal gereklilik hem de insan sağlığı açısından hayati önem taşır.
